China

Van 17 augustus tot en met 15 september hebben wij rondgereisd door China. Omdat we al eerder in het zuiden van China waren geweest, hebben we nu vooral het centrale deel van dit grote land bekeken. Hieronder volgt een verslag van onze ervaringen.

REISROUTE
Peking - Pingyao - Xian - Chongqing - Yichang - Zhangjiajie - Dehang - Dazhai - Yangshuo - Hong Kong

BELEVENISSEN
Toen we van het station van Peking naar ons hostel liepen, kregen we voor het eerst echt het gevoel op reis te zijn: als enige westerlingen in een totaal andere cultuur en omgeving. Ons hostel lag in een 'hutong', een traditionele Chinese woonwijk, waar het leven zich voor een deel op straat afspeelt, erg leuk om doorheen te lopen.

We zaten ook dichtbij het Plein van de Hemelse Vrede, waar we als eerste een kijkje gingen nemen. Dit Plein is met 900 bij 500 meter het grootste plein ter wereld. Middenop het Plein staat het Mausoleum van Mao en eromheen liggen onder andere de poort naar de Verboden Stad en de Grote Hal van het Volk. Na alles wat er op het Plein gebeurd is, zijn er strenge veiligheidsmaatregelen: overal hangen camera's, er loopt veel beveiligingspersoneel rond en je moet door een controle voor je het Plein op mag.

Om onze verzameling gebalsemde communistische leiders verder uit te breiden, besloten we, na Ho Chi Minh en Lenin, ook Mao te gaan bekijken, waarvoor we moesten aansluiten in een rij van meer dan 500 meter lengte. Maar de Chinezen zijn blijkbaar een stuk efficiënter dan de Russen, dus al binnen een uur waren we binnen... en een halve minuut later ook weer buiten.

Daarna was het tijd voor de Verboden Stad. Dit is een enorm groot en indrukwekkend ommuurd complex, met reusachtige entreepoorten, grote pleinen, binnentuinen, tempels, paviljoens en vertrekken, waar vanaf ca. 1400 vele generaties Keizers woonden en waarvanuit ze hun rijk bestuurden. In die tijd was het complex verboden terrein voor iedereen, maar nu niet meer en we waren helaas niet de enige bezoekers. Chinezen reizen massaal naar de toeristische attracties in eigen land. Ze doen dit bij voorkeur in toergroep-verband, allemaal achter een gids met vlaggetje aan en helaas dragen de gidsen een microfoon en geluidsinstallatie. Ze zijn dus met z'n allen zéér aanwezig en bij de meeste bezienswaardigheden is het een file van toergroepen.

Soortgelijke taferelen troffen we ook aan bij het Zomerpaleis, het voormalige buitenverblijf van de Keizers, gelegen aan de rand van Peking. Hier probeerden we de drukte enigszins te ontvluchten door niet alleen de gebouwen te bekijken, maar ook een wandeling te maken rond het grote meer dat bij het complex hoort. We liepen over een smal pad, onder de treurwilgen, over oude, steile boogbruggetjes; we waanden ons bijna in het China van een paar eeuwen geleden (als we niet te veel naar de honderden toeristenbootjes op het meer keken tenminste).

Hoog op ons wensenlijstje van bezienswaardigheden stond al jaren de Chinese Muur. In de omgeving van Peking kun je deze op verschillende plekken bekijken. Wij zochten en vonden een wat minder toeristisch gedeelte van de Muur, dat toch nog enigszins met het openbaar vervoer te bereiken was. De omgeving was prachtig: steile, groene bergen, waarover de Muur omhoog en omlaag slingerde. Het was heel speciaal om over dit meer dan 2000 jaar oude bouwwerk te lopen. En helemaal bijzonder dat we er helemaal alleen op liepen! We klommen van wachttoren naar wachttoren, over oude en gerestaureerde gedeeltes, totdat we bij een gedeelte kwamen dat te veel overgroeid en afgebrokkeld was om verder te lopen. Wel zagen we op alle bergtoppen in de verte nog stukken Muur en wachttorens staan.

Vanuit Peking gingen we met een nachttrein naar Pingyao. De treinen in China kunnen redelijk comfortabel zijn, als je tenminste een coupé met bedden kunt boeken. Wij zijn daar op de 6 treinreizen die we in China gemaakt hebben echter niet in geslaagd. We mochten meestal blij zijn als we drie dagen voor vertrek nog een 3e klasse 'hard seat' konden boeken. Dat betekent een hele nacht rechtop zitten op een harde bank in een overvolle, lawaaiige en vieze wagon.

Pingyao is een erg leuk, goed bewaard gebleven, traditioneel Chinees plaatsje met een stadsmuur met poorten, kleine straatjes met rode lantaarns en oude huisjes en winkeltjes. Onze reisgids omschreef het als een plaatsje zoals je je altijd voorgesteld hebt dat heel China eruit ziet, maar wat je nergens anders meer tegenkomt. Het is wel een beetje toeristisch, maar niet zo kitscherig 'verfraaid' voor het lokale toerisme als veel oude bezienswaardigheden in China.
Wij zijn er een paar dagen geweest en hebben ons prima vermaakt met niet veel meer dan wat rondlopen door de oude straatjes, kijken naar de gymnastiekende ouderen op het plein en lekkere traditionele gerechten proeven.

Daarna zijn we verder gereisd naar Xian. Deze keer niet met een trein, maar met een nachtbus, omdat voor de trein alleen nog sta-plaatsen te krijgen waren en we weinig zin hadden om een hele nacht te staan. Nachtbussen in China hebben meestal stapelbedden, drie rijen naast elkaar. Het nadeel van deze bussen is dat je niet of nauwelijks rechtop kunt zitten en dat de lampen uitgaan zodra de bus vertrekt, of dat nou om 7 of om 11 uur 's avonds is. Maar gelukkig zijn wij goede slapers en mochten we nog een paar uur blijven liggen nadat de bus om 3 uur 's nachts was aangekomen, dus we stapten redelijk uitgerust uit in Xian.

We waren met name in Xian om het Terracotta-leger te gaan bekijken, één van China's meest bekende bezienswaardigheden. Dit meer dan 2000 jaar oude leger bestaat uit ruim 9000 manshoge beelden van soldaten die in rijen stonden opgesteld bij de grafheuvel van de eerste keizer van China. Geen twee beelden zijn identiek, ze hebben allemaal een eigen gezichtsuitdrukking en haardracht. De opgraving van de beelden is nog in volle gang en zo'n 2000 beelden staan gerestaureerd en wel opgesteld in een enorme hal. Heel bijzonder om te zien. José zal het beeld dat bij bioTRADING bij de ingang staat vanaf nu in ieder geval met andere ogen bekijken!

Vanuit Xian zijn we daarna een dag gaan wandelen op Hua Shan, één van China's vijf Taoïstische heilige bergen. De berg bestaat uit verschillende steile pieken, die ongeveer 2000 meter hoog zijn. We klommen omhoog, eerst over een pad, later over hele steile trappen en kwamen onderweg langs verschillende tempels. Tijdens de klim was het relatief - en heerlijk - rustig op het pad, maar bovengekomen bleek dat 99% van de bezoekers de kabelbaan aan de andere kant van de berg had genomen en was het weer filelopen op de smalle trappen. Helaas was het uitzicht ook niet optimaal, want we hadden een beetje een heiige dag. Toch vonden we het erg leuk om, na een paar steden, weer even in de natuur te zijn, dat heeft toch echt onze voorkeur.

Vandaar dat we besloten om na Xian een reisroute te plannen met vooral natuurlijke attracties. We begonnen met een nachttrein naar Chongqing, een hele grote en moderne stad, vanwaar we een boottocht van drie dagen maakten over de Yangtze rivier. We kozen voor een boot met Chinese toeristen, ondanks dat dit ons van alle kanten werd afgeraden, ook door Chinezen. Argumenten: vies, lawaaiig, slecht eten aan boord, niemand spreekt Engels. Maar we namen de uitdaging aan, gewapend met een taalgidsje, een koptelefoon en eigen eten. Vies was de boot inderdaad, zo vies zelfs dat een lokaal stel uit alle macht probeerde op een andere boot te komen, maar de internationale boten laten blijkbaar geen Chinezen toe. Wijzelf zijn inmiddels wel wat gewend en probeerden het stel te overtuigen dat ook dit deel uitmaakt van de ervaring.

De Yangtze stroomt door steile kloven, die sinds enkele jaren een stuk minder diep zijn geworden door het bouwen van de controversiële Drieklovendam. Desondanks waren de uitzichten nog steeds spectaculair, tenminste, wat we ervan konden zien, want we hadden enigszins mistig weer.

Vanuit Yichang namen we een nachttrein, weer een 3e klasse 'hard seat' omdat er niets anders beschikbaar was, naar Zhangjiajie. Daar hebben we Gerbert's verjaardag gevierd met een prachtige wandeling in Wulingyuan Nationaal Park. Dit park heeft de hoogste concentratie karstbergen ter wereld. We liepen tussen deze steile pieken, klommen naar een aantal uitzichtpunten en zagen 's werelds hoogste natuurlijke brug. Ook waren er veel vlinders en apen en deed de omgeving al een beetje tropisch aan.

We gingen verder naar Dehang, een klein, traditioneel minderheden-dorpje, prachtig gelegen tussen de rijstvelden en, opnieuw, karstbergen. We vonden een leuke lodge, vlak naast een oud boogbruggetje, met uitzicht op het riviertje, het mooie landschap en de lokale waterbron waar de lokale bevolking, soms nog in traditionele klederdracht, hun kleding en groenten kwam wassen. De rat in het restaurant en de enorme spin in de badkamer namen we maar voor lief. Wij waren die twee nachten de enige toeristen die in het plaatsje overnachtten. We liepen weer een paar mooie wandelingen, tussen de rijstvelden waarop hard gewerkt werd aan de oogst, naar Liusha Falls, met 216 meter de hoogste waterval van China.

Het beviel ons erg goed tussen de rijstvelden, dus we besloten verder te reizen naar de Dragon's Backbone rijstterrassen, een paar honderd kilometer zuidelijker gelegen, iets ten noorden van Guilin. Dat betekende wel een reis van bijna 30 uur, met 2 treinen en 5 verschillende bussen. Gelukkig waren de terrassen deze moeite meer dan waard. Ze lagen op hele steile hellingen, waren prachtig groen en strekten zich uit over een groot gebied. Én er waren leuke wandelpaadjes tussen de rijstvelden, wat te veel moeite voor de Chinese toergroepen, zodat we weer heerlijk rustig liepen en meer slangen dan toeristen tegenkwamen. Af en toe zagen we wel een lokale bewoner, vaak gestoken in traditionele kleding en met een rieten draagmand op de rug. Het deed ons een beetje aan Nepal denken, superleuk!

Omdat we een paar reservedagen hadden ingepland die we niet hadden gebruikt, besloten we onze laatste twee dagen in China naar Yangshuo te gaan, een toeristisch plaatsje waar we acht jaar geleden ook geweest waren en wat we toen erg leuk vonden. Bovendien lag het op onze reisroute naar Hong Kong. Het plaatsje was nog steeds erg leuk, maar zeker niet minder toeristisch geworden, integendeel. Dit had wel als voordeel dat we eindelijk weer een nette, schone hotelkamer hadden, met eigen badkamer en wifi en volop keuze uit gezellige restaurantjes, echt een beetje vakantie! Omdat we de vorige keer in Yangshuo gefietst hadden, besloten we nu te gaan wandelen, langs de Li rivier, met uitzicht op de prachtige, steile karstbergen.

Met een nachtbus gingen we daarna naar Shenzhen, waar we de grens overliepen naar Hong Kong. Daar kun je, naast goedkoop winkelen, ook prachtig wandelen. En dat hebben we beide gedaan. We hebben Victoria Peak beklommen op Hong Kong Island voor een prachtig uitzicht op alle groene eilanden en de vele wolkenkrabbers aan het water. En we hebben de Dragon's Back trail gelopen, een paar jaar geleden gekozen als Azië's beste natuurwandeling in stedelijk gebied. En inderdaad hadden we tijdens het wandelen helemaal niet het gevoel dat we vlakbij een wereldstad zaten. We eindigden zelfs op een rustig zandstrandje, een mooie afsluiting van onze tijd in Oost-Azië.

HET WEER
China is een groot land en heeft dus verschillende klimaten. In het noorden is het nu zomer en dat betekent temperaturen van ruim 30°C, heerlijk! Wel zou dit de tijd moeten zijn dat ook de meeste regen valt, maar daar hebben wij weinig last van gehad, op een paar stevige regen- en onweersbuien na. Wel hebben we alle dagen op de Yangtze rivier veel laaghangende bewolking gehad, wat ons uitzicht op de bergtoppen niet ten goede kwam. In het zuiden van China en Hong Kong is het meer subtropisch en in de zomer ook ruim 30°C.

BEVOLKING
In China is het, meer dan in de meeste landen, lastig om even te ontsnappen aan de lokale bevolking. De Chinezen zijn erg aanwezig, deels omdat ze met erg veel zijn en vrijwel overal massaal zijn én deels omdat ze ook behoorlijk luidruchtig zijn.
De middenklasse in China wordt steeds rijker en kan daardoor steeds beter reizen in eigen land. Dit doen ze het liefst in toergroep-verband en bij alle toeristische bezienswaardigheden kom je massa's Chinese toergroepen tegen, waarbij het echt file-lopen is, zelfs in natuurparken. Een bijkomend nadeel is dat de gidsen van al deze groepen gebruik maken van een geluidsinstallatie (microfoon met luidspreker op maximaal volume), zodat het overal een lawaai van jewelste is, ook bij bijvoorbeeld een mooie, afgelegen waterval. Je kunt in China dus maar het beste accepteren dat rust en eenzaamheid lastig te vinden zijn en dat dit nu eenmaal één van de kenmerken (charmes??) van het land is.

Chinezen hebben daarnaast een aantal gewoontes die in onze ogen wat minder prettig zijn: ze rochelen en spugen op straat (en ook in openbaar vervoer, restaurants en openbare gebouwen, ondanks dat er steeds meer borden 'verboden te spugen' staan), ze gooien hun afval overal neer (op straat, maar ook op de vloer in bussen, treinen en restaurants) en ze hebben moeite met netjes achteraan sluiten en op hun beurt wachten in rijen.
Er zijn nog steeds heel weinig Chinezen die Engels spreken, al was dit wel wat verbeterd ten opzichte van ons bezoek acht jaar geleden en de mensen die wel Engels spreken, zijn meestal heel behulpzaam en bieden ook uit zichzelf hulp aan. Erg handig als je bijvoorbeeld een bus- of treinkaartje moet kopen aan een loket!

VAN DE MENUKAART
We hebben heerlijk gegeten in China en natuurlijk alles met stokjes.
De Chinese keuken is heel gevarieerd doordat elke regio z'n eigen specialiteiten heeft en het eten lijkt daardoor in de meeste gevallen niet op wat je bij een Chinees restaurant in Nederland voorgeschoteld krijgt.

We hebben onder andere dumplings gegeten, een soort gestoomde deegflapjes met verschillende vullingen.

Daarnaast een paar keer hotpot, een pittige tot zéér scherpe bouillon, waarin je aan tafel groente (wij) en vlees en ingewanden (de lokalen) kookt, à la fondue.

Af en toe noodles, onder andere rolletjes volkoren noodle in een stoommandje en een 3.8 meter lange noodle die in een grote kom gebracht werd, met 2 bijbehorende kommetjes van verschillende soepen waar je de noodle met je eetstokjes in moest dippen. Regelmatig rijst met verschillende groentegerechten.

En alle dagen in Hong Kong heerlijke dim sum bij een restaurant met een Michelin ster! (volgens onze reisgids het goedkoopste sterrenrestaurant ter wereld, voor nog geen 8 euro konden we met z'n tweeën eten en (thee) drinken).
Het is in China niet altijd gemakkelijk om een geschikte maaltijd te bestellen. Menukaarten zijn regelmatig alleen in het Chinees en Chinezen eten werkelijk alles (zoals allerlei ingewanden, kippenvoeten [niet de poten, maar echt de voet inclusief tenen en nagels], schapenogen, honden en slangen). Dus wij probeerden restaurants te vinden met een foto-menu of een Engelstalig menu.
Wel zijn er steeds meer westerse producten te krijgen in gewone supermarkten. En natuurlijk zijn er de bekende fast food ketens, het aantal softijsjes van McDonalds dat we hebben gegeten, is niet op 2 handen te tellen (en ook niet op 6 handen...). Ook zijn er wel bakkerijen, al zijn de broodjes vaak zoeter en witter dan wij gewend zijn en bevatten veel snacks een rode-bonen-vulling die je vanaf de buitenkant niet ziet, een lokale favoriet, maar niet de onze.

Op voorverpakte producten staan vaak de wonderlijkste Engelstalige zinnen, die vast en zeker wervend bedoeld zijn, maar ons niet direct tot kopen aanspoorden:

• 'The nutrition delicacy gives you to be supposed better choice'.
• 'The wave of good taste comes up'.
• 'It is new taste we need qualty and we need the dest food here. You are the new men. how delicious can not fotet.' (inclusief spelfouten)

En op de Engelstalige menukaarten kwamen we onder andere de volgende bijzondere gerechten tegen:

• steamed fried litter buns
• honey glaced yarn
• bacterium soup
• fried wild plants

KOSTEN
Reizen in China is duurder dan in de Aziatische landen meer naar het zuiden, maar goedkoper dan in Europa, Korea of Japan.
Hotelkamers zijn niet echt goedkoop, maar de grootste kostenpost zijn de exorbitante entreeprijzen. Voor veel bezienswaardigheden wordt tussen de 20 en 30 euro entree gevraagd, ook voor bijvoorbeeld een wandelroute een berg op. Dit staat in geen enkele verhouding tot het lokale prijsniveau.
Eten en drinken is daarentegen wel weer goedkoop.
Wij hebben de langere afstanden altijd met nachtbussen of nachttreinen afgelegd en daarmee diverse hotelovernachtingen uitgespaard.
Een aantal prijsvoorbeelden:
- kamer in een hostel: € 5 tot € 10 p.p.p.n.
- goedkope warme maaltijd: € 1.50 tot € 6 p.p.
- treinreis (3e klasse): € 10 per 8 uur, busreis (sleeper): € 20 per 10 uur

STEMMING
Zoals al gezegd gaf China ons direct weer een echt reisgevoel. Na de treinreis was het fijn om weer met z'n tweeën te zijn en wat minder tussen de westerse toeristen te zitten.
Het reizen in China was gemakkelijker dan 8 jaar geleden: treinkaartjes waren veel gemakkelijker zelf te kopen, er waren meer hostels, meer supermarkten en meer mensen die Engels spraken. Vooral in de grotere steden is het land behoorlijk aan het moderniseren. Ook waren daar de voorzieningen een stuk verbeterd. De voorheen overal aanwezige toiletten van het type 'gemeenschappelijke goot in open ruimte zonder deuren', troffen we nu nog slechts sporadisch aan.
Wij houden normaal gesproken erg van rust en natuur, maar zoals ook al eerder gezegd zijn rustige plekken in China lastig te vinden. We hebben dat wel zoveel mogelijk geprobeerd en zijn er daardoor wel in geslaagd om de gebaande paden van de westerse toeristen voor een groot deel te vermijden.
Het reizen bevalt ons weer goed en we hebben veel zin om door te gaan naar een nieuw land in plaats van naar huis te gaan, zoals we normaal gesproken zouden doen na een maand vakantie.

WIST U DAT...

• bij de uitgang van het Zomerpaleis op een bord vermeld stond dat er op onze bezoekdag 89000 bezoekers waren geweest?
• na 'hallo' en 'bedankt' de eerste Chinese zin die wij uit ons hoofd leerden dan ook de vertaling was van 'niet zo dringen a.u.b.'?
• we in China bijna elke dag knalvuurwerk hebben gehoord?
• we om onze verzameling gebalsemde communistische leiders compleet te maken nog naar Noord Korea moeten?
• Chinese mannen graag over straat lopen met hun t-shirt half omhoog?
• dit helaas meestal niet de mannen zijn met de aantrekkelijkste buiken omdat de t-shirts ook moeten blijven hangen?
• we erin geslaagd zijn om maar twee keer per ongeluk een koek te kopen waarin een rode-bonen-vulling zat?
• er in een restaurant waar wij aten, naast de soyasaus en sambal ook een bak met knoflooktenen op elk tafeltje stond?
• onze buren daar wel raad mee wisten en elk minimaal 6 knoflooktenen pelden en door hun kom met eten mengden?
• we in Yichang zo'n zware regen- en onweersbui meemaakten dat de straten rivieren werden?
• we op dat moment gelukkig in een bus zaten en lekker bleven zitten omdat we toch niet wisten waar we eruit moesten?
• we uiteindelijk op het treinstation wel naar de loketten toe moesten waden?
• in de Chinese steden tandartsachtige behandelingen soms in een etalage worden uitgevoerd?
• we niet weten of dit bedoeld is om klanten te trekken?
• Chinezen graag foto's maken waarop ze zelf poseren?
• een dergelijke foto in hun ogen nog leuker wordt als er ook een buitenlander opstaat?
• wij daardoor op meer foto's van Chinezen staan dan op onze eigen foto's?
• veel kinderen in China nog steeds in plaats van een luier een broek met een gat dragen?
• dit in de tijd van straten met open riolen misschien nog wel kon, maar in de moderne, overdekte winkelcentra van tegenwoordig een stuk minder handig/hygiënisch is?
• ouders hier niet zo mee leken te zitten, maar wij extra goed uitkeken waar we liepen en gingen zitten? 

PLANNING
De komende maand gaan wij rondreizen in Indonesië. We vliegen naar Bali en vertrekken half oktober ook weer vanaf Bali. We zijn al drie keer eerder in Indonesië geweest en hebben dus al een deel van het land gezien, maar het is altijd één van onze favoriete landen geweest en ons laatste bezoek is alweer 12 jaar geleden, dus we hebben veel zin om weer eens terug te gaan. Het is onze bedoeling om de eilanden ten oosten van Bali te gaan bekijken, Nusa Tenggara. Hoe en waar precies, dat gaan we ter plekke nog bedenken.