Myanmar

Van 23 februari tot 21 maart hebben we rondgereisd door Myanmar, het vroegere Birma. Dit land stond al meer dan tien jaar op ons verlanglijstje omdat het het enige land in Zuidoost-Azië was waar we nog niet geweest waren. En we hebben veel spijt dat we niet wat eerder gegaan zijn omdat Myanmar sinds een jaar of twee enorm populair is geworden. Er zijn nu meer toeristen dan hotelkamers en het rustige en authentieke dat het land ooit zo speciaal maakte, is daardoor hard aan het verdwijnen. De verwachting is dat het aantal toeristen op korte termijn nog zal verdubbelen, dus wat dat betreft was het voor ons misschien beter laat dan nog later.


REISROUTE
Yangon - Kinpun - Mawlamyine - Hpa-an - Mandalay - Bagan - Nyaungshwe (Inle Lake) - Yangon


BELEVENISSEN
Vanuit Cambodja vlogen we met Air Asia via Kuala Lumpur naar Yangon. Het vliegveld zag er verrassend modern uit, de douaneformaliteiten verliepen vlekkeloos, onze rugzakken draaiden al rondjes op de bagageband en bij het geldwissel-loket werden onze dollarbiljetten na twee grondige inspecties gelukkig geaccepteerd. Daarvoor in de plaats kregen we drie enorme stapels Kyats mee, grotendeels biljetten die minder dan een euro waard waren.

De vriendelijke taxichauffeur die ons naar het centrum bracht, reed even een ommetje via het huis van Aung San Suu Kyi, Myanmar's oppositieleidster en activiste voor democratie en mensenrechten, die daar jarenlang onder huisarrest heeft gezeten en pas eind 2010 is vrijgelaten.
 

Het viel ons direct op dat de straten van Yangon erg rustig waren voor een Aziatische hoofdstad. Dit kwam met name doordat er helemaal geen brommertjes rondreden. Normaal gesproken maken die een groot deel uit van het chaotische verkeer en veroorzaken veel lawaai en uitlaatgassen. In Yangon zijn ze een paar jaar geleden door de regering van de straten verbannen vanwege het toenemend aantal ongelukken.
 

Ons hotel lag vlakbij Yangon's bekendste bezienswaardigheid en voor boeddhisten meest heilige plek in Myanmar, de Shwedagon Pagoda. Deze enorme gouden stoepa is vanuit een groot deel van de stad te zien en trekt heel veel pelgrims. Wij brachten een bezoekje aan het eind van de middag, zodat we de stoepa en de omringende tempels bij zowel daglicht als 's avonds konden zien, wanneer deze prachtig verlicht worden. Er was erg veel te zien: naast alle stoepa's, tempeltjes, paviljoens en boeddhabeelden waren er monniken in bordeauxrode en nonnen in lichtroze gewaden en veel pelgrims die bloemen offerden en water over het beeld goten dat hoorde bij hun geboortedag. Drie uur later, na nog een laatste rondje om de stoepa die inmiddels door honderden olielampjes werd verlicht, natuurlijk op blote voeten en met de klok mee, verlieten wij pas deze indrukwekkende plek.
 

Vanuit Yangon namen wij een trein naar Kyaikto. Treinen in Myanmar hebben een hele slechte naam omdat ze niet al te comfortabel zijn, veel duurder dan bussen en vertragingen van 12 uur geen uitzondering zijn. Wij wilden toch een keer een trein proberen en het ging hier om een relatief korte reistijd van ongeveer 5 uur, bovendien konden we naar het treinstation lopen en bespaarden zo een dure taxirit naar het afgelegen busstation. We kochten een dag van tevoren een 'Upper Class' ticket, de hoogste klasse. Bij het binnenkomen van de wagon vroegen we ons af of we niet per ongeluk toch in de derde klasse waren terechtgekomen, de wagon was smerig en donker, de stoelen waren lam en hingen in slaapstand, ramen sloten niet, onze gereserveerde plaats was al bezet. Toch werd het een leuke rit, we vertrokken perfect op tijd, liepen onderweg slechts een klein uurtje vertraging op en hadden steeds een mooi uitzicht op het vlakke landschap met overal stoepa's, hutjes, buffels en mensen aan het werk in de velden.
 

Daarna was het nog maar een klein stukje naar Kinpun, dat we met een pick-up ter grootte van een minibusje aflegden, waar tot onze verbazing meer dan 30 mensen in, aan en op bleken te passen.
 

We waren in Kinpun om een ander belangrijk boeddhistisch monument te bekijken: de Golden Rock. Deze balancerende, goudkleurige rots met een klein stoepaatje erop blijft volgens een legende in balans door een perfect geplaatste haar van Boeddha erbinnenin. Hij ligt bovenop een berg, wat betekende dat we een uur of drie moesten klimmen vanuit Kinpun. Een alternatief was in de achterbak van een vrachtwagen omhoog, waar vreemd genoeg de meeste pelgrims voor kozen, maar wij houden wel van een mooie wandeling. En de wandeling was inderdaad zeker zo mooi als de rots zelf, het pad was leuk, overal waren stalletjes met vriendelijk groetende mensen en zwaaiende kinderen, we kwamen veel monniken tegen en het uitzicht werd steeds mooier.
 

We namen een lokale bus naar Mawlamyine, een uur of vijf verder naar het zuiden. Tijdens een stop kochten we wat fruit bij één van de vele verkopers.
 

Vanuit Mawlamyine bezochten we de volgende boeddhistische attractie, de grootste liggende boeddha ter wereld, een bijna 200 meter lang exemplaar (let op Gerbert in de deur in de elleboog).
 

Daarna namen we een boot over de brede Thanlwin rivier terug naar het noorden, naar Hpa-an. De boot was een heel stuk kleiner dan de veerboot waar we op gerekend hadden, maar gelukkig was het water spiegelglad. Onderweg zagen we het landelijke leven op de oevers aan ons voorbij glijden, met af en toe een stoepa of een karstberg ertussen.
 

In Hpa-an namen we noodgedwongen een paar dagen rust omdat José al een aantal dagen 39 graden koorts had die niet echt minder werd tijdens het beklimmen van bergen of bekijken van boeddhabeelden bij een temperatuur van ruim 35 graden.
 

Weer helemaal opgeknapt namen we een nachtbus, die ons in 12 uur naar Mandalay bracht, de een-na-grootste stad van Myanmar. We hadden gehoopt dat er in een stad van deze grootte wel wat meer westerse producten te krijgen zouden zijn, maar dat viel vies tegen. En daarmee viel het toch nog mee met de authenticiteit van Myanmar!

We huurden een fiets om de bezienswaardigheden in en rond de stad te bekijken. Als eerste gingen we naar U Bein's bridge, met 1200 meter de langste teakhouten voetbrug ter wereld.
 

Daarna naar Mahamuni Paya, een boeddhistische tempel met een heel oud boeddhabeeld waar de gelovige mannen (vrouwen mogen alleen van een afstandje toekijken) bladgoud op plakken. Over de eeuwen heen is dit zoveel gedaan, dat het beeld nu bedekt is met een 15 centimeter dikke laag van puur goud.
 

Ook hebben we een werkplaats bekeken waar dit bladgoud gemaakt wordt. Het is zeer zwaar werk waarbij goud met de hand met een zware hamer steeds platter geslagen wordt totdat het flinterdun is. Dit proces duurt zo'n 7 uur.
 

Vanuit Mandalay namen we een bus naar Bagan. Bagan is een vlakte van zo'n 65 vierkante kilometer met daarin meer dan drieduizend tempels uit de 12e tot 14e eeuw. Dit is Myanmar's bekendste en meest indrukwekkende bezienswaardigheid, een Unesco werelderfgoed dat wel eens omschreven is als 'one of the finest sites in the world'.
 

We huurden fietsen en reden twee dagen lang over kleine, stoffige weggetjes tussen de tempels.
 

Het was heel erg bijzonder, overal waar we keken zagen we tempels uit de vlakte oprijzen, sommige klein en andere wel 70 meter hoog.
 

Op enkele tempels kon je over steile traptreden aan de buitenkant omhoog klimmen, voor een prachtig uitzicht over de met tempels bezaaide vlakte.
 

Van de meeste tempels kon je ook de binnenkant bekijken, met boeddhabeelden en restanten van kleurige fresco's. Veel tempels werden ook nog actief gebruikt door de lokale bevolking, die er bad en bloemen offerde.
 

Het waren twee fantastische dagen: de hele dag lekker fietsen en ondertussen ook nog prachtige tempels bekijken.
 

Vanuit Bagan gingen we met een bus naar Inle Lake, een groot meer in de bergen op ruim 1000 meter hoogte. We hadden (met moeite) een hotel gereserveerd in het leuke, toeristische plaatsje Nyaungshwe. Hier hebben we ons vijf dagen lang prima vermaakt.

We hebben twee keer een kleurrijke lokale markt bezocht, waar de bewoners van de omliggende bergdorpen in hun traditionele kleding inkopen komen doen.
 

We hebben gewandeld door de heuvels en daarbij het landelijke leven in de dorpjes onderweg bekeken, waar nog veel gebruik gemaakt wordt van ossenkarren en paardenwagens.
 

We hebben een dag fietsen gehuurd en een stuk langs het meer gefietst naar een dorpje dat deels op het vasteland ligt en deels op palen in het water is gebouwd. We hebben ons daar met een klein bootje laten overzetten naar een restaurantje dat alleen via het water te bereiken was en daar heerlijk gezeten met een prachtig uitzicht op het dorpje en de kanaaltjes waar de inwoners zich met kleine bootjes verplaatsen om boodschappen te doen, te vissen of hun huis of drijvende tuin te bereiken.
 

We zijn er (alweer) in geslaagd om een wijngaard te vinden om wijn te proeven, een verrassend westerse ervaring in dit traditionele land. Én erg lekker, zo lekker dat we zelfs nog een keer terug zijn gegaan, ook omdat we al twee maanden geen wijn meer hadden gedronken, afgezien van de proeverij in Cambodja.
 

En we hebben natuurlijk een boottocht gemaakt over Inle Lake. Een hele dag zijn we rondgevaren in een soort longtail-boot, over het grote meer...
 

...en door hele smalle kanaaltjes tussen de rietvelden, waterplanten en drijvende tuinen, waar de lokale bevolking groente en bloemen verbouwt.

Onderweg zagen we de lokale vissers die op een heel bijzondere manier roeien, op één been balancerend op de punt van hun boot, met het andere been om de roeispaan geslagen en peddelend door dit been ver buiten de boot te zwaaien.
 

We bekeken een tempel en een klooster en verschillende huis-industrieën, waaronder het spinnen en weven van lotusvezels, het maken van papieren paraplu's en het rollen van sigaren. Het bijzondere van deze sigaren was wel de vulling, die bestond uit tamarinde, palmsuiker, anijs, banaan en ananas. Dit alles werd samen met een filter van maïsstengel in een blad gerold, dat vastgelijmd werd met kleefrijst. Niet-rokers als we zijn, lieten we ons toch verleiden om even te proeven. Het smaakte verrassend zoet, maar tot een aankoop hebben we ons maar niet laten verleiden. Deze sigaren worden in Myanmar trouwens vooral door vrouwen gerookt.
 

Daarnaast hebben we ook genoten van wat vrije tijd om te lezen ('Burmese Days' van George Orwell) en dit reisverslag te schrijven in de mooie tuin van ons kleine familiehotel, waar het personeel de hele dag vrolijk lachend en zingend aan het werk was.
 

En gisteren hebben we een nachtbus genomen naar Yangon, waar we vanmorgen vroeg zijn aangekomen en vanuit onze kamer een mooi uitzicht hebben op de Shwedagon Pagoda.

 
HET WEER
Myanmar kent een droge en een natte tijd, waarbij de droge tijd uit een koelere (lees 30 graden) en een warmere periode (lees richting de 40 graden) bestaat. Het is nu de tweede helft van de droge tijd en dus was het behoorlijk warm met temperaturen van 35 tot 40 graden. We hebben helemaal geen regen gehad.
 

BEVOLKING
In Myanmar wonen 55 miljoen mensen, waarvan ongeveer 30% etnische groepen. Deze laatsten wonen vooral in de grensgebieden met de buurlanden, regio's die grotendeels zijn afgesloten voor toeristen. Een deel van deze groepen strijdt nog steeds tegen de regering voor onafhankelijkheid.
Wij vonden de mensen in Myanmar heel erg vriendelijk en behulpzaam. Veel mensen zwaaiden naar ons vanuit hun huis of vanuit allerlei vervoermiddelen en de lokale groet, mingalaba, leerden we heel snel doordat dit overal naar ons geroepen werd. Regelmatig werd ons ongevraagd de weg gewezen door mensen die nauwelijks Engels spraken en zelfs na het afwimpelen van verkopers en taxichauffeurs begonnen zij vaak alsnog een vriendelijk praatje.
Een groot deel van de bevolking draagt nog de traditionele longyi, een soort sarong-achtige lange omslagrok die door zowel mannen als vrouwen wordt gedragen. Veel vrouwen en kinderen smeren bovendien hun gezicht in met gele modder, letterlijk en figuurlijk een bijzonder gezicht.
 

VAN DE MENUKAART
Het eten in Myanmar is een combinatie van dat van een aantal buurlanden, maar dan milder. Het hoofdbestanddeel van de maaltijd is rijst, met daarbij curries, gebakken gerechten en salades. In een typisch Birmees restaurant kies je een paar gerechten van een buffet. Daarbij krijg je gratis een heel assortiment aan bijgerechten: soep, rijst, een bord rauwe groente met bakjes met allerlei dips, zowel vast als vloeibaar. En voor toe een mengsel van natte, gefermenteerde theebladeren met pinda's, sesamzaad en gepofte erwten. Erg bitter, maar verrassend lekker.
 

Omdat wij eigenlijk niet graag van buffetten eten (we hebben liever vers klaargemaakte en goed verhitte maaltijden) en in tropische landen rauwe groente en alle gerechten waaraan kraanwater kan zijn toegevoegd vermijden, hebben wij maar af en toe in een Birmees restaurant gegeten. Gelukkig waren er ook veel restaurants met Chinese gerechten (rijst met gebakken groente) en soms Thaise curries.
Ontbijten doen veel Birmezen in een theehuis, waar je de keus hebt uit sterke of heel sterke thee met veel melk en suiker of heel veel melk en suiker. De melk die gebruikt wordt is gecondenseerde melk, wat de thee nog extra zoet maakt. Wel even wennen, maar best te drinken.
 

Maar vaak was het ontbijt voor ons bij de hotelovernachtingen inbegrepen. Meestal was dit toast met ei en een banaan, maar af en toe (eindelijk weer eens!) ook een banana pancake.
Coca cola was relatief duur in Myanmar, maar gelukkig waren de lokaal geproduceerde frisdranken een goed alternatief. Ook bier in blikjes of flessen was helaas niet goedkoop, maar af en toe was er gelukkig Myanmar Beer van de tap, wat we ons wel konden veroorloven.
 

KOSTEN
Myanmar was altijd een heel goedkoop land, maar met het toegenomen toerisme zijn de prijzen verveelvoudigd. Vooral hotelkamers zijn erg duur, zeker naar Aziatische maatstaven. Eten is wel weer goedkoop.
Een groot probleem in Myanmar is dat er geen ATM's zijn (dit is echter aan het veranderen!) en dat credit cards en travellercheques niet geaccepteerd worden. Dit betekent dat je al het geld dat je denkt nodig te hebben contant mee moet nemen. Erg lastig om van tevoren in te schatten hoeveel dit moet zijn. Wij wilden zeker geen geld tekort komen en hadden daarom maar een beetje ruim geschat, waardoor we nu bijna tweederde van ons geschatte budget over hebben. Behoorlijk onhandig om met zoveel contant geld verder te moeten reizen.
Een bijkomend probleem is nog dat je Amerikaanse dollarbiljetten mee moet nemen die in perfecte staat verkeren, zonder vouwtjes, vlekjes, scheurtjes. En daar is op reis niet gemakkelijk aan te komen (zie ons reisverslag van Cambodja).
Een deel van je uitgaven moet je in dollars betalen (hotels, entreeprijzen, treintickets) en een ander deel in de lokale Kyats (eten en drinken, busreizen). En dollars in Kyats wisselen kan maar in een paar plaatsen en eigenlijk het beste in Yangon, zodat je daar al moet bedenken hoeveel Kyats je nodig denkt te gaan hebben in vier weken.

Een aantal prijsvoorbeelden:

• kamer in een goedkoop hotel: € 15 tot € 30 per nacht
• goedkope warme maaltijd: € 1.50 tot € 5 p.p.
• busreis: € 1 per uur, bootreis: € 1 per uur, treinreis (upper class): € 1.50 per uur

 

STEMMING
Oorspronkelijk hadden we heel veel zin om naar Myanmar te gaan, maar hoe meer we erover gingen inlezen, hoe gemengder onze gevoelens werden. We hadden ons een jaar geleden, toen we onze reisplanning maakten, niet gerealiseerd dat Myanmar de laatste twee jaar zo enorm toeristisch is geworden. En we kregen steeds meer het idee dat dit land alle moeite om een visum te regelen, het juiste geld te krijgen, vliegtickets te kopen én de hoge kosten niet helemaal waard was.
Tijdens het reizen hier bleven we die gemengde gevoelens houden. Myanmar is een leuk land, maar dat zijn de andere landen in Zuidoost-Azië zeker ook en die zijn een stuk gemakkelijker en comfortabeler te bereizen en ook nog goedkoper. Visa, geld en vliegtickets waren natuurlijk geen zorg meer toen ze eenmaal geregeld waren, maar het vinden van een hotelkamer bleef dat wel. We hebben nergens op de grond hoeven slapen (zoals veel toeristen in december en januari is overkomen), maar we hebben wel elk hotel een paar dagen van tevoren moeten bellen om te reserveren en soms moesten we wel zes hotels bellen in een plaats om een kamer te vinden en dan ook nog tegen een hoofdprijs. Dit gaat helemaal in tegen wat wij juist zo leuk vinden aan backpacken: de vrijheid om ergens zo lang of zo kort te blijven als leuk is en ter plekke een leuke kamer uit te kunnen kiezen. En dan zijn er natuurlijk ook nog al die andere toeristen, terwijl wij juist van minder toeristische plekken houden. En wat ons daarbij verbaasde was dat het vooral toeristen waren in plaats van reizigers die voor dit toch niet al te comfortabele land hadden gekozen.
We zijn inmiddels al bijna op tweederde van onze reis. Dat geeft het gevoel dat het op begint te schieten. Maar gelukkig hebben we nog steeds vier maanden te gaan. Sommige dingen in Nederland beginnen we al wel een beetje te missen, vooral het hebben van een eigen plek en ook een kast met nette en schone kleren zou best welkom zijn. Maar als we de weerberichten in Nederland een beetje volgen, missen we de gladde wegen en de moeizame start van het voorjaar helemaal niet.
We zijn alweer helemaal gewend aan het reizen met een rugzak, met alle voor- en nadelen die daarbij horen. Al zouden we het niet echt erg vinden om nu heel even van wat westerse luxe te genieten, vóór we afreizen naar India, dat ook niet echt als het gemakkelijkste reisland bekendstaat. Maar we zullen het met maximaal een uur op Kuala Lumpurs 'Low Cost Carrier Terminal' moeten doen.

WIST U DAT...

• Myanmar goede bedoelingen heeft met z'n toeristen, maar dat die op de borden niet altijd even goed tot uitdrukking komen: "Warmly Welcome & Take Care of Tourists", "May I Help Tourist", "Take Care Tourists"?

 

• auto's en bussen in Myanmar aan de rechterkant van de weg rijden, maar het stuur ook rechts hebben zitten?
• Myanmar qua criminaliteit één van de veiligste landen is waar we ooit geweest zijn?
• dit erg goed uitkomt omdat je continu met een compleet maandbudget aan contant geld over straat loopt?
  
• er overal in Myanmar voor vrijwel ieder gebouw een aggregaat op straat staat?
• dit ook wel nodig is omdat er dagelijks meestal meerdere stroomstoringen voorkomen?
• dit het internetten moeizaam maakt doordat de Wifi-verbinding steeds wegvalt?
• we in een theehuis in Yangon het volgende bord tegenkwamen: "hygienic & nutritious for every religious & nations"?
• het populairste souvenir voor pelgrims bij de Golden Rock een houten speelgoedgeweer is?
• niet kinderen, maar volwassen mannen de grootste afnemers waren? 
• er zowel in steden als op het platteland overal aardewerken kruiken met drinkwater staan met daarop een plastic bekertje voor dorstige passanten?

• wij het toch maar bij flessenwater gehouden hebben?
• boeddhabeelden en pagodes bij sfeervolle tempels overdag een enorme sereniteit uitstralen?
• deze 's avonds door knipperende, gekleurde LED- en neonverlichting veranderen in kitscherige ker(st)misattracties?
• de straten in Myanmar bezaaid zijn met rode vlekken doordat veel mensen hier betelnoten kauwen?
• je moet oppassen om niet geraakt te worden door deze rode vloeistof als je een wachtende pick-up of bus passeert?
• vrijwel iedereen hier teenslippers draagt, zelfs obers in zwart-witte uitrusting en zakenmensen?
• McDonald's, KFC en 7-Eleven nog niet zijn doorgedrongen in Myanmar?
• dat dit jaar zeer waarschijnlijk gaat veranderen?
• we ruim drie weken lang bij het opstarten van Google Analytics de melding kregen dat het programma in Myanmar niet toegankelijk was vanwege sancties van de VS tegen Myanmar?
• de baas van Google deze week een zakelijk bezoek brengt aan Myanmar en de site vandaag plotseling wel te bereiken was?
• er 's ochtends lange rijen monniken met bedelkommen over straat lopen?
• er voor restaurants, hotels en sommige woonhuizen iemand staat te wachten met een kom rijst waar ze om beurten een schep uit krijgen?

PLANNING
Op 21 maart vliegen we via Kuala Lumpur naar Chennai (Madras) in het zuiden van India. We zijn van plan om in 5 weken van Chennai naar Mumbai (Bombay) te reizen. Wat we onderweg precies gaan doen moeten we nog gaan verzinnen.